Anılar treni Auschwitz yolunda

Cumhuriyet 06.12.2007

Nazilerin kamplara yolladığı çocuk ve gençlere adanan tren, mayısta ölüm kampına varacak

Almanya'dan yola çıkan tren, zaman içinde 60 yıl geriye gidiyor... 30 kentten geçerek 3 bin kilometre kat edecek tren 8 Mayıs'ta, son istasyona, Auschwitz'e varacak... 1921 yapımı buharlı lokomotifin çektiği vagonlarda kurulan "soykırım müzesi"nde, demiryollarının çocukların ölüm yolcuğundaki rolü, mektuplar, dönüş yolculuğuna asla çıkamayan yolcuların çizimleri, şiirleri yer alıyor.

 

AHMET ARPAD

 

STUTTGART - Adolf Hitler, 1935'te partisinin genel kurulunda, iyileşmesi mümkün olmayan, "Daha çok azap çekmesinler" dediği engelli insanların ortadan kaldırılması emrini vermişti. İleride Alman askerleri komşu ülkelere saldırırken ağzından çıkan "Bir engelli yatağında yatarken, savaş yaralısı yatak bulamıyor" sözleriyle ülkedeki bütün yurt ve hastanelerden bedensel ve zihinsel engelliler toplanmaya başlanmıştı. Bu zavallı insanlar, nakledildikleri özel toplama kamplarında "Duşa gidiyorsunuz" kandırmacasıyla gaz odalarını boylamıştı. 1939-1945 yıllarında iğne yaparak, Luminal denen ilacı içirerek, aç bırakarak, gaz odalarında karbondioksit vererek, yedisinden yetmişine, "yaşamasına değmez'' dedikleri tam 200 bin engelli ölüme yollanmıştı.

 

Hitler Almanyası'nda Yahudiler, Sintiler/Romanlar ve engellilerin yanı sıra küçük çocuklar da öldürülmüştü. Ana babaların ellerinden zorla alınan bu çocuklar, dolduruldukları trenlerle toplama kamplarına yollanmıştı.

 

Frankfurt'tan yola çıktı

 

Nasyonal-sosyalistler sadece Alman kentlerinden değil, Yunanistan'dan Norveç'e, Fransa'dan Macaristan'a, işgal ettikleri bütün ülkelerden yüz binlerce insanı "safkan" Alman olmadıkları için trenlere bindirip, gaz odalarına taşımışlardı. Savaşın kızıştığı yıllarda bile durmamıştı "ölüm trenleri." Hiç aksamadan on binlerce kilometreyi geride bırakmışlardı. Doğu Avrupa'ya uzanan hatlar, asker ve silah trenleri ile dolu olduğu zaman ölüme götürülen insanları tıkıştırdıkları vagonları normal yolcu trenlerinin arkasına takmışlardı. Yolun açılmasını bekledikleri istasyonlarda yolcu trenleri ile "ölüm trenleri" çoğu kez saatlerce yan yana durmuştu. Geziye, tatile giden Almanlar vagon pencerelerinden, yan hatta duran nakliye trenlerine tıkılmış Yahudileri seyretmişti. Özel kişilerin kurduğu "Anılar Treni Derneği" , Alman Sendikalar Birliği ve bazı vakıfların desteği ile 8 Kasım 2007 günü Frankfurt'tan bir tren yola çıkardı. Nazilerin öldürdüğü çocuk ve gençlere adanan tren, bir "soykırım müzesi" . 1921 yapımı kocaman bir buharlı lokomotif, 1960'larda postayla hasta askerler taşımış vagonları çekiyor peşinden. Bu tren önümüzdeki aylarda 30 kente uğrayacak ve tam 3 bin kilometreyi geride bıraktıktan sonra insanlığın nasyonal-sosyalistlerden kurtuluşunun 63. yıldönümü olan 8 Mayıs 2008'de son istasyona girecek. Polonya'daki Auschwitz toplama kampına varacak. Tren güzergâhı boyunca, 1940-1944 yıllarında istasyonlarından "ölüm trenleri" nin kalkmış olduğu bütün kentlere uğrayacak, birkaç gün duracak. "Anılar Treni Derneği" günümüz insanlarının o büyük cinayeti hiç unutmamasını arzuluyor. Trenin içine kurulan müzede Hitler Almanyası'nda demiryollarının soykırımdaki rolü anlatılıyor, Yahudi mahkûmların resimlerinin, mektuplarının ve çeşitli kişisel eşyalarının yanı sıra ka mplara götürülenlerin isim listeleri de var. Treni ziyarete gelenler arasında o yılları yaşamış ve yurtlarından koparılmış, son durağı Auschwitz olan "soy kırım trenleri" ne doldurulmuş komşularını, dostlarını, okul arkadaşlarını anımsayıp isimlerini verebilenler olacağı ümit ediliyor. Uzun çalışmalar sonucu arşivlerden elde edilen verilere göre Alman Demiryolları 1940-44 yılları arasında 1.5 milyon çocuk ve genci trenlerle toplama kamplarına taşımıştı. O günlerde bu büyük "sürülme ve öldürme" yi uygulayan Nazilerden birçoğu 1945'ten sonra kellelerini kurtarmıştı. Hatta yeni kurulan Almanya'nın Devlet Demiryolları Nürnberg tren istasyonuna Hitler'in ulaştırma bakanının bir büstünü dikmiş, savaş sırasında Yahudilerin trenle toplama kamplarına taşınmasından sorumlu bir başkasına da, altmışlı yıllarda yabancı işçilerin trenle Almanya'ya taşınması görevini vermiş.

 

Demiryolları sponsor olmadı

 

"Anılar Treni" Auschwitz toplama kampına uzanan üç bin kilometrelik yolculuğunda Alman Devlet Demiryolları'nın hatlarını kullanıyor. Kurum bu girişimin sponsorluğunu kabul etmediği gibi, trenin geçtiği güzergâh için de dernekten kira alıyor! Treni dört gün kaldığı Stuttgart istasyonuna girerken yaşlı, genç, yüzlerce insan karşıladı. Dar vagonlarındaki sergiyi on bine yakın meraklı ziyaret etti. Başka kentlere gitmek için ayrılırken herkes peşinden el sallıyordu. Kiminin gözü yaşlıydı. Üç kişilik bir orkestra hüzünlü melodilerle uğurladı "Anılar Treni" ni. Klarnet, akordeon ve kontrbas eşliğinde Klezmer ezgileriyle. Kara lokomotif istasyondan çıkıp, kar tipisinin içinde kayboldu. Makinist son bir kez düdük çaldı, uzun uzun...