Komik-i Şehir Naşit Bey

Ek Dergi, 17 Mart 2020

Burhan Arpad 

Başlangıçta kimsenin gözüne çarpmadı. Tuluatın bellibaşlı tiplerini taklitleriyle canlandıran ünlü oyuncular da buldukça ona sıra geleceği yok gibiydi.

Komik-i Şehir Naşit Bey 26 Nisan 1943 yılında aramızdan ayrılmıştı. Sahne sanatçısının değişmez yazgısı gereği şimdi yalnız adı biliniyor.

Şehzadebaşı/Balabanağa Mahallesi'nde konak yavrusu bir evin haşarı oğlan çocuğu Ahmet Naşit, Beyazıt Rüştiyesi'ni bitirdiğinde on yedisindeydi. Hacı Ahmet Bey, oğlu baytar olsun istiyordu. Babası, Sultan Hamit'in eczacıbaşısıydı. Amcası da Deniz Hastanesi'nin paşa rütbesinde başhekimiydi. Erkek çocuğu için "baytar mekteb-i şahanesi"ni uygun görüyordu. inatçı adamdı. Kafasına koyduğunu yapardı. Ahmet Naşit'in baytar mektebine kayıt işlemlerini yaptırmış ve açılış günü eliyle götürüp okul müdürüne teslim etmişti. Fakat Ahmet Naşit'i Balabanağa Mahallesi'nde karşısında görünce şaşalamıştı. Naşit, bir yolunu bulup okuldan savuşmuştu, direniyordu. Israr ederlerse okuldan her gün kaçacağını, çekinmeden söylüyordu. Daha önce Saray Müzikası'na girip Güllü Agop Efendi'nin yanında zenne (kadın) çıkmış olan ağabeyi Ziya'yı ileri sürüyordu. Sonunda isteğini kabul ettirdi, 1904 şubatının son günü Saray Müzikası'na verildi. Ahmet Naşit, Saray Müzikası'nda dört yıl kaldı.

Sultan Hamid'i güldürmüştü
Başlangıçta kimsenin gözüne çarpmadı. Tuluatın bellibaşlı tiplerini tak¬litleriyle canlandıran ünlü oyuncular da buldukça ona sıra geleceği yok gibiydi. Naşit, geceleri koğuşta taklitler yapıp monologlar söyleyerek arkadaşlarını güldürmekten daha aşırı bir öte yere, bir başarıya ulaştı: Ancak günün birinde, Apti Efendi'ye adını duyurabildi. Kadrodaki tuluat ustaları, ünlü ortaoyuncuları önünde taklitten sınav vererek öylesine heyecanlanmıştı ki jüridekilerin iznini koparıp yüzünü duvardan yana çevirdikten sonra Meddah İsmet'in ‘Millet kayığı' monoloğunu söyleyebilmişti. Ustalar, bu utangaç gencin taklitte gösterdiği başarıya hayran kalmışlardı. Naşit o günden sonra çabucak göze girmiş, kısa zamanda yeteneklerini geliştirmişti. Yıldız Saray Tiyatrosu bu yaldızlı kafeslerle örtülü localarıyla büsbütün loşlaşmış salonunda Sultan Hamid'i kalın sesiyle, sık sık güldürmüştü. Meşrutiyet ilan edilip Saray Müzikası dağılınca Apti Efendi yeni kurduğu heyete Naşid'i de almıştı. Apti Efendi heyetiyle bir süre çalışmış, Pembe Kız operetinde Dalkavuk rolünde başlayan başına buyruk tiyatroculuğu kısa zamanda büyük başarı kazanmıştı. Apti Efendi'nin Şehzadebaşı'nda Feyziye Tiyatrosu'ndaki temsillerinde bir akşam perde alkışlar arasında kapanıp Naşit kulise döndüğünde Apti Efendi yanına yaklaşmış ve:"Naşit molla, bu akşam çok mükemmel oynadın, seninle iftihar ediyorum", derken bir yandan da belindeki kuşağı çözmüş, başından fesini çıkarmıştı. Naşit şaşkın şaşkın bakıyordu. Hiçbir şey anlamamıştı. Apti Efendi kuşağını Naşit'in beline dolamış ve fesini Naşit'in başına koymuş, sırtını sıvazlamıştı; Komik-i Şe- hir'liği ona devrediyordu. Naşit, Saray'da çalıştığı yıllarda pandomim, hokkabazlık, operet ve hepsinden bir şeyler öğrenmişti. Keman ve piyano dersleri bile almıştı. Bu koşullarda yetişmiş olması, tuluat tiyatrosunun basmakalıp Komik-i Şehir'ini yenileştirmeye, hatta büsbütün değiştirmeye zorluyordu. Püskülsüz fesi ve ütüsüz beyaz pantolonlu aptal görünümlü ‘İbiş', kısa sürede değişmiş, canlı ve sevimli bir halk komedyeni oluşmuştu. Bu yazıyı yazmamın başlıca nedeni, TRT'de geçenlerde bir sunucunun, Adile Naşit'in ölümü dolayısıyla söylediklerini bir başka nedenle yinelemek istemem. Geçen yıllarda bir başka sunucu da "Komik-i Şehir", yani ‘Şehrin Komiği' demişti.

Halk yığınlarının sıkıntılı yaşamına neşe katmıştı
Naşit Özcan, 1943 yılı Nisan'ının 26. günü öldü. Sahne sanatçısının değişmez yazgısı gereği şimdi yalnız adı biliniyor. O da belirli tiyatro çevrelerinde. Dostlarının, yakınlarının, hayranlarının ellerinde taşınan tabutu, Direklerarası'ndan ağır ağır geçti. Şehremini'den Beyazıt'a kadar omuzlarda taşınmıştı. Namazı kılındıktan sonra eller üstünde Şehzadebaşı'na getiriliyordu. Tiyatrosunun önünden son bir defa geçirilmesini sağlığında hep söylemişti. Kahveciler, berberler, aşçılar, tütüncüler, bütün esnaf dükkânlarının önüne çıkmıştı. Başlar öne eğilmiş, bakışlar ıslanmıştı. Halk yığınlarının her zaman sıkıntılı yaşayışına canlılıklar, umut ve neşe katmış Komik Naşit ölmüştü. Hilal, Milli, Ferah sinemalarında filme ara verilmişti. Afişlerin ve fotoğrafların üzerleri kara bezlerle kapatılmıştı. Sinema makinistleri, bilet denetçileri, seyirciler, büfeci çocuklar, kapı önlerinde sessiz ve üzüntülü bakışıyorlardı. Cenaze alayı, yeni adı Turan Sinema ve Tiyatrosu olan eski Millet Tiyatrosu'nun önünde ağırlaştı. Eller üstünde taşınan tabutun başı tiyatrodan yana çevrildi. Direklerarası birkaç dakika için derin bir sessizliğe ve hareketsizliğe gömüldü…

Bu yazı Ahmet Arpad tarafından Burhan Arpad‘ın Cumhuriyet Gazetesi'ndeki HESAPLAŞMA köşesinde 1 Ocak 1991 günü çıkan makalesinden ve "Bir İstanbul Var İdi" adlı anılar kitabından derlenmiştir.