Toplum Gazetesi/ALMANYA, 25 Haziran 2023
Atlıkarınca tarihi. 1900 yılında yapılmış. 1930'a kadar elle döndürülmüş, sonra elektrik motoruna bağlanmış. O yıllardan kalma fillerin, atların, zürafaların üzerinde küçük çocuklar oturuyor. Eliszi ile Uwe'nin Stuttgart'ın dev parkı Killesberg'teki panayır yerindeyiz. Üzeri ay çiçekleriyle kaplı çimenlerle çelik örgü dev bir ağı andıran 42 metre yükseliğindeki kulenin arasında kurulmuş panayır yerinde sadece atlıkarınca yok, tarihi salıncağın önünde de çocuklar sırada. Panayır tiyatrosu da hafta sonlarında küçüklere kukla oyunları sunuyor. Burada çocuklar 1995 yılından bugüne Eliszi ile Uwe'nin oyunlarını, palyaçolarla, hokkabazlarla, cambazların marifetlerini de ağızları açık izliyorlar.
Çocukluğumuzun İstanbul'unda küçük panayırlar vardı, mahalle halkını eğlendirmek amacıyla kurulurdu. Bayram yerleri de vardı. Kara tahta salıncakların yanı sıra atlıkarıncalar vardı. Anne babalarının ellerinden tuttuğu küçük çocuklar ilk kez geldikleri bayram yerinde biraz ürkek dolaşırdı. Gözlerini dönme dolaplardan, atlıkarıncalardan, uçan sandalyelerden ayıramazlardı. Pamuk helvacıların, kâğıt helvacıların, dondurmacıların, baloncuların, macuncuların önünden geçerken anne babalarının gözünün içine bakarlardı. Büyük semtlerde büyük alanlara kurulan lunaparklara sirkler de gelirdi. Çadırlarda tel cambazları ve trapezciler nefes kesen gösteriler yapardı.
En çok anımsadığım, uzun yıllar yaz aylarını geçirdiğimiz Küçüksu'nun çayırındaki, haftalarca süren eğlencelerdi. Salıncakların, atlıkarıncaların yanı sıra çadır tiyatroları da tarihi ağaçların altına kurulurdu. Güldürüler, kukla ve gölge oyunları dört bir yandan gelen insanları keyiflendirirdi. https://www.oktayaras.com/hesaplasma/tr/35462 Küçüksu'da sadece yüzmeyi öğrenmedim, sütlü mısırın tadına, bisiklete binmenin zevkine de orada vardım.
"Düşsel Oyuncak"
Almanya‘da tarihi atlıkarıncalar deyince akla hemen Ahlen'li Fredebeul ailesi gelir. Bundan birkaç yıl önce Almanya Cumhurbaşkanı Walter Steinmeier, konutunun büyük bahçesinde düzenlediği geleneksel dev yaz etkinliğine onları da çağırmıştı. Davet edilmelerinin nedeni, sahip oldukları 1919'da Thüringen'de Friedrich Heyn tarafından yapılmış sevimli ve şirin atlıkarıncalarıydı. Bellevue Sarayı'nın parkına kurdukları bu "düşsel oyuncak" şu hayvanlardan oluşuyordu: Leopar, dağkeçisi, horoz, domuz, zebra... Bu hayvanları değiştirmek, yerlerine tilki, karaca, inek veya köpek de takmak mümkün.
Susanne Fredebeul atlıkarıncalar üzerine yazdığı araştırma kitabında anlattığına göre Avrupa'da ilk atlıkarınca 17 Mayıs 1620'de Osmanlı topraklarındaki Bulgaristan'ın Plovdiv kentinde kurulmuş. Fredebeul ailesi ömürlerini Almanya ve komşu ülkelerde dikkatlerini çeken tarihi atlıkarıncaları toplayıp restore etmeye vermiş. "Onların çekiciliği bizi büyülüyor", diyorlar. Tutkuları sınırsız.
Koleksiyonlarındaki bazı asırlık tahta atlar büyük mağazaların vitrinlerine dekor oluyor, televizyon dizilerinde de "rol alıyor". Fredebeul çifti dev koleksiyonlarıyla "Alman kültür tarihi"ni koruyor. Tahta atların büyüsü yaşam yollarını belirlemiş. "Onlara baktıkça çocukluk günlerimi anımsıyorum", diyorlar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder