"Tanrı Uludur"

Toplum24/ALMANYA, 28 Ocak 2024

Ahmet Arpad

Diyanet İşleri Başkanlığı'nın 3 Ocak 2024 tarihli açıklamasına göre bugün ülkemizde toplam cami sayısı 89.817...

*  *  *

"Bize Kuran dersi veren okul müdürümüz Niyazi Bey sınıfı İstanbul Operet Heyeti'nin temsillerine götürürdü... Sultan Reşat'ın baş müezzini İsmail Hakkı Bey de bu operetin çalgılar topluluğunu yönetirdi..." 1910 doğumlu babam Burhan Arpad'ın bu sözlerini arada sırada anımsıyorum. Günümüzde din adına konuşan sorumlu ve yetkili kişilerin neler yaptığını gördükçe de: "Demek ki yaklaşık 100 yıl önceki din adamları aydın görüşlü insanlarmış", diye düşünüyorum. Ve hüzünleniyorum.

Adında 'demokrat' kelimesi olan parti, 1950 Mayısı'nda yönetimi ele alır almaz yaptığı ilk iş, Türkiye'de Türkçe okunan ezanı Arapça okutmaya karar vermek olmuştu. O günleri yaşamış olan insanlar: "Her şey ezanın tekrar Arapça okunmasıyla başlamıştı", derdi. Günümüzde tarikatların hortlamasının, gericilere ödünler verilmesinin, "Şeriat isteriz" bağrışmalarının ilk tohumlarının 16 Haziran 1950 tarihli kararla atılmış olduğu söylenir. Cumhuriyet tarihinde geriye baktığımızda, Atatürk devrimlerinden ve laiklikten uzaklaşmanın ilk adımlarının gerçekten 1950'li yıllarda atıldığını görürüz.

Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti'nde İslam dinine inanan bireyler, dünya işleri dışında olup bitenleri de anlasın istemişti. İlk adım olarak da ezan Türkçeleştirilmişti. Türkçe ezanı Süleymaniye Camisi başimamı, tenor sesli Hafız Kemal'den dinlemiş olan Atatürk, coşkuyla vermişti bu kararı. 1932 yılı sonunda ülkenin tüm minarelerinden "Tanrı uludur" seslenişi, çağrısı yükselmişti! Tanrı uludur, Tanrı uludur Şüphesiz bilirim, bildiririm Tanrı'dan başka yoktur tapacak...

Arapça "Allahu Ekber" yerine Türkçe "Tanrı Uludur"un minarelerden yükselmesi, ne yazık ki sadece on sekiz yıl gerçekleşmişti. Türkiye'de yığınların kafası işlesin istemeyenler hemen "Allahu ekber"e sarılmıştı. Atatürk'ün partisi CHP de sesini çıkaramamıştı. Demokrat Parti yönetimi belki bir on yıl sürmüş, fakat Atatürk'ün yaptıklarının hızla yok edilmesine yetip artmıştı. Ardından gelen 27 Mayıs devrimine özellikle aydınlar sevinmişti. Gerçekten de geriye baktığımızda son yetmiş yıl Türkiyesinde 27 Mayıs "yıldızın parladığı" tek andır! Düşünce özgürlüğü gelişecek, geriye gidiş duracak diye umutlanan bir avuç yazar, 1960 Temmuzu'nda Türk Dil Kurumu kurultayına getirdikleri bir öneri ile "Ezan yine Türkçe okunsun!" demiş ve düş kırıklığına uğramıştı.

27 Mayıs çabucak unutulmuştu. Ardı ardına camiler açılmış, Arapça ezan daha iyi duyulsun diye minarelere güçlü hoparlörler takılmış, imam-hatipler mantar gibi bitmiş, tarikatlar palazlanmış, dinci ile politikacı kucak kucağa oturmuş, takkeli, takunyalı iktidara koşmuştu, "Ben Atatürkçüyüm" diyenler de hızla artmıştı. "Aydın" kisvesi altında kimi yazar-çizer takımı ve numaracı cumhuriyetçi bilinçli-bilinçsiz emperyalistle şeriatçının oyununa destek vermişti.

‘Birileri' onlarca yıl verdikleri savaşı kazanmıştı. Bu kişiler o günden sonra onlarca yıl uğraştılar, inat ettiler, Taksim alanında Cumhuriyet anıtının hemen karşısındaki tarihi sit alanına bir camii kondurdular, İstanbul'un en güzel tepesinde de 100 milyon dolara, çevresine hiç yakışmayan 63 bin (!) kişilik, çoğu namaz saatinde bomboş kalan bir yapı yükselttiler. Fatih Sultan Mehmet Han İstanbul'u fethettiğinde Ayasofya (Azize Sofya Kilisesi) ismi değişmeden fethin sembolü olarak camiye dönüştürülmüştü. Atatürk'ün müze yaptığı, 5. yüzyılın en büyük kilisesi olan, Doğu Ortodoks ve Roma Katolik etkilerinin sentezi Ayasofya'yı yine camiye dönüştürdüler! İlginçtir günümüzde Almanya, Hollanda ve Belçika'da da Diyanet'e bağlı, adı ‘Ayasofya' olan yaklaşık 30 cami var!

*  *  *

27 Mayıs'ın ardından bir avuç düşünürün "Ezan yine Türkçe okunsun!" girişimini günümüzde tekrarlayacak yürekli aydınlarımız nerede? Ezanın Türkçesinden, "Tanrı Uludur"un açık ve aydınlık seslenişinden kim korkar? Şeriatçıdan başka!